.
يكي از عملياتهاي فرعي انجام شده در منطقه خاورميانه در دهه 1970 و اوايل دهه 1980، عمليات رهگيري و شكار جنگنده‌هاي بلندپرواز ميگ-25 چه از نوع شكاري و چه شناسايي به وسيلهء ارتش اسرائيل بود كه توسط نيروهاي عرب دشمن به كار گرفته مي‌شدند. در سال 1973 (برابر 1351)، آمريكايي‌ها پرواز سرسام‌آور و با سرعت 3.2 ماخ را براي يك ميگ-25 بر فراز اسرائيل به ثبت رساندند كه در مصر فرود آمد و موتورهايش (به دليل كاركرد با بيشترين توان) تمامن نابود شده بودند.
.
.
.
نخستين ميگ-25 هايي كه در منطقه خاورميانه به عمليات پرداختند، يگاني از هواپيماهاي شناسايي MiG-25R (از گونه Foxbat-B) اتحاد شوروي بود كه در سال 1971 (برابر 1349) در مصر استقرار داده شدند و وظيفة آنها، شناسايي مواضع نظامي ارتش اسرائيل جهت آگاهي از وضعيت جنگ فرسايشي بين اعراب و اسرائيل بود. پس از آنكه هواپيماهاي ميگ-25 آر شوروي، چندين سورتي پرواز بر فراز كانال سوئز به انجام رساندند، به تاريخ 10 اكتبر 1971 يك فروند MiG-25R در ارتفاع بسيار بالا و با سرعت بسيار زياد، با انجام يك پرواز جنجالي، از فراز خاك اسرائيل عبور نمود، به طوري كه جنگنده‌هاي اسرائيلي قادر به شكار آن نشدند.
.
.
.
در ششم نوامبر 1971 هنگامي كه يك فاكس بت شوروي تلاش كرد چنين پروازي را دوباره انجام دهد، ارتش اسرائيل با استفاده از يك يگان از جنگنده‌هاي فانتوم F-4E كه با موشكهاي اسپارو مسلح شده بودند، آماده پذيرايي از آنان بود. ميگ-25 اينبار در ارتفاع بسيار بالا مورد حمله قرار مي‌گيرد.
.
.
يك فروند جنگنده فانتوم F-4E در حالي كه با زاوية حملة بسيار بالا در حال گذر از ارتفاع 44 هزار فوت به بالا بود، رو در رو با فاكس بت شوروي كه در ارتفاع 76000 فوت پرواز مي‌كرد، موشك اسپاروي خود را شليك مي‌نمايد. ظاهرن آنچه مانع از موفقيت اين شكار گرديد، عملكرد ديرهنگام فيوز مجاورتي تعبيه شده بر روي موشك اسپارو بود كه احتمالن از آخرين گونه‌هاي سري AIM-7E بوده است. اين فيوز نتوانسته بود از عهدة فاكس بت اي كه با سرعت سرسام‌آور 3 ماخ در حال پرواز بود، برآيد. زيرا در زماني كه فيوز به سرجنگي اسپارو دستور انفجار را مي‌دهد، ميگ-25 به دليل سرعت بسيار زياد، از محدودة تأثيرگذاري انفجار موشك خارج شده است. با اين حال، اين رهگيري هوايي بدون ترديد تجربه‌اي اخطارگونه براي خلبانان ميگ-25 اتحاد شوروي به شمار مي‌آمد تا آنها بدانند امكان رهگيري موشكي در چنين ارتفاعي را كه براي نخستين بار روي مي‌داد، وجود دارد. پس از اين رهگيري هوايي، ميگهاي25 تنها دو پرواز (در مارچ و مي 1972) انجام دادند و اين بار به جاي اسرائيل، از فراز صحراي سينا عبور كردند. امروز چنين پنداشته مي‌شود كه عكسهايي كه در جريان اين پروازهاي شناسايي توسط روسها ثبت شدند، بعدها در اختيار مصريها قرار گرفتند و اين عكسها در طرحريزي جنگ سال 1973 يام كيپور، بسيار باارزش و تأثيرگذار بودند.
فاكس بت هاي شوروي در جولاي 1972 به وطنشان رفتند و تنها در پاييز سال بعد و پس از پايان جنگ سال 1973 به منطقه بازگشتند. اين هواپيماها ديگر هيچگاه به حريم هوايي اسرائيل تجاوز نكردند. از آنجايي كه روابط سياسي مسكو با مصريها رو به خرابي شديد بود، يگان ميگ25 به سوريه انتقال داده شد. از راه سوريه، هر دو گونه ميگ-25 يعني جنگنده و شناسايي، پروازهاي عادي خود را ادامه دادند. اين در حالي بود كه جنگنده ها اساسن متعلق به شوروي بودند اما با نشان و علائم مربوط به نيروي هوايي سوريه پرواز مي كردند. با وجود توهماتي كه اعراب درباره آنها داشتند، حضور جنگنده‌هاي ميگ-25 در منطقه، منوط به توصيه مشاوران شوروي و پشتيباني‌هاي لجستيكي مورد نيازشان بود. جنگنده‌هاي ميگ-25 اي كه در سوريه باقي ماندند، تا امروز هم به وسيلهء تكنيسين‌هاي روس سرويس و نگهداري مي‌گردند.
فاكس بت هاي شوروي در جولاي 1972 به وطنشان رفتند و تنها در پاييز سال بعد و پس از پايان جنگ سال 1973 به منطقه بازگشتند. اين هواپيماها ديگر هيچگاه به حريم هوايي اسرائيل تجاوز نكردند. از آنجايي كه روابط سياسي مسكو با مصريها رو به خرابي شديد بود، يگان ميگ25 به سوريه انتقال داده شد. از راه سوريه، هر دو گونه ميگ-25 يعني جنگنده و شناسايي، پروازهاي عادي خود را ادامه دادند. اين در حالي بود كه جنگنده ها اساسن متعلق به شوروي بودند اما با نشان و علائم مربوط به نيروي هوايي سوريه پرواز مي كردند. با وجود توهماتي كه اعراب درباره آنها داشتند، حضور جنگنده‌هاي ميگ-25 در منطقه، منوط به توصيه مشاوران شوروي و پشتيباني‌هاي لجستيكي مورد نيازشان بود. جنگنده‌هاي ميگ-25 اي كه در سوريه باقي ماندند، تا امروز هم به وسيلهء تكنيسين‌هاي روس سرويس و نگهداري مي‌گردند.
.
جنگنده F-15A نیروی هوایی اسرائیل با 6 رکورد سرنگونی میگهای سوری
.
جنگنده F-15A نیروی هوایی اسرائیل با 6 رکورد سرنگونی میگهای سوری
.
اسرائيلي‌ها تا زمان ورود به خدمت جنگنده‌هاي شكاري F-15A ، قادر به رهگيري و سرنگوني ميگ-25 هاي سوريه كه از گونه Foxbat-A بودند، نمي‌شدند. ارتش اسرائيل برآن شد تا يكبار و براي هميشه با طراحي نقشه‌اي، ميگ-25 هاي سوري را در زمان صلح به نبرد با جنگنده‌هاي F-15A خويش بكشاند و زهر آنها را بگيرد. به تاريخ 13 فوريه 1981، دو هواپيماي شناسايي RF-4E اسرائيل در ارتفاع بسيار بالا بر فراز لبنان به پرواز درآمدند تا از توان واكنش نيروهاي سوريه آگاهي بدست آورند. اسرائيلي‌ها از اين راه گمان مي‌بردند كه نيروهاي سوريه وارد كارزار شده و پاسخ خواهند داد؛ و همينطور هم شد. خيلي زود دو جنگنده شكاري ميگ-25 سوري به هوا برخاستند و پشت سر هواپيماهاي RF-4E اوج گرفتند.
به محض اينكه ميگ-25 هاي سوري توانستند فانتومهاي شناسايي اسرائيل را در محدودة برد آتش خود قرار دهند، فانتومهاي اسرائيلي اقدام به پخش فريبنده‌هاي Chaff و سيگنالهاي پارازيت از طريق غلافهاي اخلالگر الكترونيكي نمودند. تركيب اين دو بسيار موثر واقع شد و ميگ-25 هاي سوري، لكه فانتومها را بر روي صفحه رادار خويش از دست دادند. همزمان دو جنگنده گشتي F-15A توسط رادار پرنده E-2C و رادار زميني ارتش اسرائيل، مستقيمن به سمت جنگنده‌هاي سوري هدايت شدند. اف-15 هاي اسرائيلي با افزايش ارتفاعشان از روي ابرها عبور كردند و همچنان كه ناشناس باقي مانده بودند، به سمت فاكس بت هاي سوري كه رادارشان كور گشته بود، موشكهاي اسپارو AIM-7F خود را پرتاب نمودند. دست كم يكي از دو جنگنده ميگ-25 سوريه نابود شد اما ديگري توانست از مهلكه بگريزد. با وجود از دست رفتن يك جنگنده، به تاريخ 29 جولاي 1981، يك ميگ-25 سوري به سمت هواپيماهاي شناسايي RF-4E بر روي دره بقاء حمله ور شد و اينبار نيز يك فاكس بت ديگر، طعمه شكاريهاي اسكورت كننده F-15A گرديد.
.
به محض اينكه ميگ-25 هاي سوري توانستند فانتومهاي شناسايي اسرائيل را در محدودة برد آتش خود قرار دهند، فانتومهاي اسرائيلي اقدام به پخش فريبنده‌هاي Chaff و سيگنالهاي پارازيت از طريق غلافهاي اخلالگر الكترونيكي نمودند. تركيب اين دو بسيار موثر واقع شد و ميگ-25 هاي سوري، لكه فانتومها را بر روي صفحه رادار خويش از دست دادند. همزمان دو جنگنده گشتي F-15A توسط رادار پرنده E-2C و رادار زميني ارتش اسرائيل، مستقيمن به سمت جنگنده‌هاي سوري هدايت شدند. اف-15 هاي اسرائيلي با افزايش ارتفاعشان از روي ابرها عبور كردند و همچنان كه ناشناس باقي مانده بودند، به سمت فاكس بت هاي سوري كه رادارشان كور گشته بود، موشكهاي اسپارو AIM-7F خود را پرتاب نمودند. دست كم يكي از دو جنگنده ميگ-25 سوريه نابود شد اما ديگري توانست از مهلكه بگريزد. با وجود از دست رفتن يك جنگنده، به تاريخ 29 جولاي 1981، يك ميگ-25 سوري به سمت هواپيماهاي شناسايي RF-4E بر روي دره بقاء حمله ور شد و اينبار نيز يك فاكس بت ديگر، طعمه شكاريهاي اسكورت كننده F-15A گرديد.
.
سرهنگ ايراني الاصل امير ناهومي، تكخال جنگ هوايي 83 – 1982 دره بقاء با 6 پيروزي هوايي
.
بر اساس ادعاي منابع سوري، يك جنگنده F-15A اسرائيل، در كمينگاهي افتاد كه دو جنگنده ميگ-21 سوري آن را ترتيب داده بودند. همزمان دو جنگنده F-15A اسرائيلي ديگر كه در منطقه حضور داشتند، به واسطهء علائم گمراه كننده‌اي كه از يك كنترل كننده رادار زميني سوري‌ها به آنها مي‌رسيد، به منطقه‌اي ديگر هدايت شدند. ناگهان جنگنده F-15A كه تنها شده بود، از دو جهت گوناگون، مورد حملهء دو جنگنده ميگ-25 قرار گرفت. پيش از آنكه خلبان اف-15 اسرائيلي بتواند به سمت ميگ-25 روبرويش شليك كند، هدف دو موشك آكريد R-40 از ميگ-25 كناريش قرار گرفت (يكي هدايت راداري و ديگري گرماياب). اما اسرائيل تنها پيروزي هوايي خود را تاييد نمود و منكر هرگونه تلفاتي گرديد.
.
.
نيروي هوايي سوريه، پس از جنگ سال 1982 لبنان، همچنان به پروازهاي شناسايي خود بر فراز لبنان ادامه داد. در اين عكس، پرواز ارتفاع پست دو ميگ-25 سوري را بر فراز روستايي در لبنان مشاهده مي‌فرماييد. (عكس از مجموعه شخصي تام كوپر)
.
از آنجا كه هواپيماهاي شناسايي ميگ-25 سوري نسبت به گونه جنگنده آن، از ارتفاع پروازي و سرعت بيشتري برخوردار بودند، تا 31 آگوست 1983 به پروازهاي شناسايي ادامه دادند. در روز 31 آگوست، يكي از اين ميگها، توسط سايت بهينه شده ضدهوايي HAWK ارتش اسرائيل هدف قرار گرفت و آسيب ديد، سپس به دليل كاهش ارتفاع، در چنگال يك عقاب اسرائيلي F-15A گرفتار شد و سرنگون گرديد.
فاكس بت و جنگ سال 1991 خليج فارس
عراق نيز همچون سوريه هم‌پيمان سنتي روسها در منطقه به شمار مي‌آمد و در جريان جنگ سال 1991 خليج فارس، داراي جنگنده‌هاي ميگ-25 بود. اما عراقيها فاكس بت ها را به دليل هراس از سرنگوني، بسيار اندك بكار گرفتند. در نخستين روز جنگ، يعني 17 ژانويه 1991، يك جنگنده اف-18 نيروي دريايي ايالات متحده، هدف موشك يك فاكس بت عراقي قرار گرفت و سرنگون شد. با اين حال در سومين روز جنگ، دو جنگنده اف-15 نيروي هوايي ايالات متحده با شليك هفت موشك اسپارو، دو ميگ-25 عراقي را سرنگون ساختند. همچنين برخي ديگر از فاكس بت هاي عراقي بر روي زمين نابود شدند.
.
فاكس بت و جنگ سال 1991 خليج فارس
عراق نيز همچون سوريه هم‌پيمان سنتي روسها در منطقه به شمار مي‌آمد و در جريان جنگ سال 1991 خليج فارس، داراي جنگنده‌هاي ميگ-25 بود. اما عراقيها فاكس بت ها را به دليل هراس از سرنگوني، بسيار اندك بكار گرفتند. در نخستين روز جنگ، يعني 17 ژانويه 1991، يك جنگنده اف-18 نيروي دريايي ايالات متحده، هدف موشك يك فاكس بت عراقي قرار گرفت و سرنگون شد. با اين حال در سومين روز جنگ، دو جنگنده اف-15 نيروي هوايي ايالات متحده با شليك هفت موشك اسپارو، دو ميگ-25 عراقي را سرنگون ساختند. همچنين برخي ديگر از فاكس بت هاي عراقي بر روي زمين نابود شدند.
.
ميگ-25 آسيب ديده در پايگاه هوايي التقدم در غرب بغداد
.
پس از پايان جنگ خليج فارس، به تاريخ دسامبر 1992، يك جنگنده اف-16 نيروي هوايي ايالات متحده، موفق شد يك ميگ-25 عراقي را كه به محدودهء پرواز ممنوع در شمال عراق وارد شده بود، سرنگون سازد. اين نخستين شكار يك اف-16 آمريكايي بود؛ همچنين نخستين شكار جنگي موشك آمرام به شمار مي‌آمد. ده سال بعد، يك فاكس بت عراقي، يك پرنده بي‌سرنشين آمريكايي از نوع Predator و مجهز به موشكهاي استينگر را كه براي ارزيابي عملكرد جنگنده‌هاي عراقي به منطقه وارد شده بود، سرنگون ساخت. در جريان جنگ سال 2003 و سرنگوني رژيم ديكتاتوري صدام، ميگ-25 هاي عراقي به همراه ساير هواپيماهاي جنگي اين كشور، نابود شدند يا بدست نيروهاي آمريكايي افتادند.
فاكس بت در فيلمهاي سينمايي
هنوز هم برخي منابع غربي، فاكس بت را يك سوپرجنگنده دست نيافتني قلمداد مي‌كنند، از اين رو ميگ-25، الهام بخش رمان و فيلم سينمايي FireFox بوده است. همچنين در جريان فيلم سينمايي با موضوع جنگ اتمي By Dawn's Early Light يك فروند بمب افكن سنگين B-52 توسط يك شكاري ميگ-25 رهگيري مي‌شود. در فيلم سينمايي روز استقلال (Independence Day) نيز فاكس بت به عنوان هواپيمايي با قدرت زياد نشان داده مي‌شوند.
فاكس بت در جنگ ايران و عراق
با وجود نام پرآوازه، ميگ-25 در جريان جنگ بسيار طولاني دو كشور ايران و عراق از 1980 تا 1988، موفقيت چنداني در برابر جنگنده‌هاي ايراني نتوانست بدست آورد؛ هرچند كه عملكرد فاكس بت ها در اين جنگ تا حدود زيادي نامعلوم باقي مانده است. پژوهشهايي كه به وسيلهء تام کوپر (نویسنده سرشناس) انجام گرفته نشان مي‌دهد دست كم 14 فروند ميگ-25 به وسيلهء جنگنده‌هاي ايراني تا سال 1988 سرنگون شده‌اند.
.
فاكس بت در فيلمهاي سينمايي
هنوز هم برخي منابع غربي، فاكس بت را يك سوپرجنگنده دست نيافتني قلمداد مي‌كنند، از اين رو ميگ-25، الهام بخش رمان و فيلم سينمايي FireFox بوده است. همچنين در جريان فيلم سينمايي با موضوع جنگ اتمي By Dawn's Early Light يك فروند بمب افكن سنگين B-52 توسط يك شكاري ميگ-25 رهگيري مي‌شود. در فيلم سينمايي روز استقلال (Independence Day) نيز فاكس بت به عنوان هواپيمايي با قدرت زياد نشان داده مي‌شوند.
فاكس بت در جنگ ايران و عراق
با وجود نام پرآوازه، ميگ-25 در جريان جنگ بسيار طولاني دو كشور ايران و عراق از 1980 تا 1988، موفقيت چنداني در برابر جنگنده‌هاي ايراني نتوانست بدست آورد؛ هرچند كه عملكرد فاكس بت ها در اين جنگ تا حدود زيادي نامعلوم باقي مانده است. پژوهشهايي كه به وسيلهء تام کوپر (نویسنده سرشناس) انجام گرفته نشان مي‌دهد دست كم 14 فروند ميگ-25 به وسيلهء جنگنده‌هاي ايراني تا سال 1988 سرنگون شده‌اند.
.
.
سرشناس‌ترين خلبان عراق در جنگ هشت ساله با ايران، سرهنگ محمد ريان (ملقب به شاهين آسمان) با 10 پيروزي هوايي مابين سالهاي 1981 تا 1986 بود كه 8 تاي آن با يك جنگنده شكاري MiG-25P بدست آمده بودند. اين آمار، وي را بدل به يك تكخال و موفق‌ترين خلبان ميگ-25 در جهان نمود. سرهنگ ریان در سال 1986 هدف یک موشک فونیکس پرتابی از اف-14 ایرانی قرار گرفت و به هلاکت رسید.
.
.
۱ نظر:
دوست گرامی
ضمن درود خدمت شما
تارنگار پاسارگاد برای هفتمین بار توسط ایادی رژیم اسلامی ف ی ل ت ر شد.
مهر بورزید و آدرس لینک را ویرایش کنید.
لینک تارنگار وزین شما پیشاپیش به آدرس جدید انتقال یافته است.
با مهر بسیار
مریم م آزاد
ارسال یک نظر