فانتومهای ایران در اردیبهشت 1365 بمباران پایگاههای پشتیبانی کنندهء خطوط مقدم جبهه میانی نیروهای ارتش عراق را که در ضدحملات علیه نیروهای پیاده ایران بسیار سنگین و پرآتش بودند، آغاز کردند. نیروی هوایی عراق نیز جنگندههای رهگیر خود را برای محافظت از تأسیسات نفتی خود به ویژه در منطقه کرکوک بکار گرفت. همزمان جنگندههای میراژ اف-1 ، سوپر اتاندارد و هلیکوپترهای سوپر فرلون عراقی، عملیات فشردهء ضدکشتی را در خلیج فارس انجام میدادند.
هلیکوپتر فرانسوی SA 321 موسوم به Super Frelon مجهز به موشک ضدکشتی AM-39 Exocet (اگزوسه)
عراق تعداد 16 فروند از این هلیکوپترها را جهت حمله به کشتیها در خلیج فارس خریداری کرد. تنها برتری این هلیکوپتر، پرواز در ارتفاع بسیار پست و در نزدیکی سطح دریا بود که آن را از دید رادارهای ایران مخفی نگه میداشت.
به تاریخ 21 تیر 1365، یک فروند جنگنده اف-14 تامکت جمعی گردان 81 شکاری اصفهان، به هنگام گشتزنی در خلیج فارس، در فاصلهء 200 کیلومتری و در نزدیکی ترمینالهای نفتی البکر و الامیه، یک پرنده ناشناس را بر روی صفحهء رادار خود مشاهده نمود. بلافاصله با آگاهی شیفت آلرت پایگاه ششم بوشهر و با توجه به نزدیکتر بودن بوشهر به منطقه، یک جنگنده فانتوم F-4E جهت رهگیری رهسپار گردید. پرنده ناشناس، یک فروند هلیکوپتر عراقی سوپر فریلون مسلح به دو موشک ضدکشتی اگزوسه AM-39 بود. هلیکوپتر عراقی که بر روی سکوی نفتی الامیه فرود آمده و منتظر شکار کشتی بود، توسط یک موشک ماوریک پرتابی از جنگنده فانتوم، بر روی سکوی نفتی منهدم گردید. در همین لحظه، یک شکاری میگ-23 که برای مقابله با فانتوم یاد شده وارد منطقه شده بود، توسط جنگنده اف-14 که پوشش هوایی منطقه شمال خلیج فارس را برعهده داشت، رهگیری و با یک موشک فونیکس AIM-54A سرنگون گردید.
نیروی هوایی ایران که قصد داشت شریان حیاتی رژیم بعثی یعنی صدور نفت را مختل کند، به تاریخ 20 مرداد 1365، با چهار جنگنده فانتوم F-4E جمعی پایگاه سوم شاهرخی همدان که هریک به شش بمب سقوط آزاد MK-82، موشکهای هوا به هوای اسپارو و سایدوایندر و غلافهای اخلالگر پیشرفتهء ALQ-131 ساخت وستینگهاوس مجهز بودند، پالایشگاه نفت الدوره در جنوب بغداد به شدت و بسیار دقیق بمباران نمود.
نیروی هوایی ایران که در دهه 1970، هر روز با دراختیارگیری تجهیزات و جنگ افزارهای بهتر، توانمندتر میشد، با گذشت شش سال از جنگ ویرانگر فرسایشی با عراق، به دلیل عدم توانایی در جایگزینی و خرید جنگ افزار، تحت فشار بسیار زیادی قرار گرفته بود. کمبودهای نیروی هوایی ایران به همراه تنومند شدن روزمره نیروی هوایی عراق به دلیل پشتیبانی گسترده فرانسویان و روسها، سبب زیانهای سنگینی به جریان صادرات نفت ایران در زمستان 1365 شد. در 18 دی 1365، سپاه پاسداران، یکی دیگر از شاهکارهای همیشه شکست خورده و بسیار پرتلفات خود به نام عملیات کربلای 5 را در منطقه شلمچه به قصد اشغال بصره آغاز نمود. نیروی هوایی ایران مجبور بود پشتیبانی هوایی منطقه عملیاتی را به همراه دفاع هوایی روزمره در منطقه شمال خلیج فارس در برابر پرواز شبانهروزی جنگندههای عراقی که به قصد حمله به کشتیها و تأسیسات ایران وارد منطقه میشدند به انجام برساند.
به تاریخ 27 بهمن 1365، دوربردترین عملیات بمباران نیروی هوایی ایران پس از عملیات حمله به پایگاههای سه گانه H3 انجام گرفت. در این روز، دو فروند فانتوم F-4E هریک مجهز به شش بمب MK82، موشکهای هوا به هوای اسپارو و سایدوایندر و همچنین غلافهای اخلاگر ضدعمل الکترونیک AN/ALQ-87 از پایگاه چهارم وحدتی دزفول به قصد بمباران تلمبه خانه نفتی H2 در 640 کیلومتری عمق داخل خاک عراق در دورترین نقطهء غرب این کشور به پرواز درآمدند. در حالی که پدافند منطقه H-2 کاملن غافلگیر شده بود، تلمبه خانه نفتی با موفقیت کامل بمباران گردید. دو جنگنده فانتوم به سرعت سمت مرز ایران را در پیش گرفتند. بلافاصله تمام پایگاههای نیروی هوایی عراق که در مسیر بازگشت این دو جنگنده قرار داشتند، تمام تلاش خود را برای رهگیری و سرنگونی فانتومها آغاز کردند. در حالی که فانتومها هنوز 500 کیلومتر با مرز ایران فاصله داشتند، از سوی دو جنگنده میراژ اف-1 رهگیری شدند و متأسفانه یکی از فانتومها در عمق خاک عراق سرنگون گردید و خلبانان آن نیز مجبور به اجکت شدند. پس از سرنگونی فانتوم، نیروی هوایی عراق، بقایای سیستم اخلالگر ALQ-87 را جمع آورده کرده و به روسیه فرستاد. (عکس زیر، بقایای قسمت دم فانتوم سرنگون شده را نشان میدهد.)
در این حملات، نیروی هوایی عراق همواره از یک فروند بمبافکن پیشقراول سوخوی22 از گونه پیشرفته Su-22M-4K مجهز به غلاف اخلاگر SPS-141 و موشکهای ضدرادار روسی Kh-28E که در عراق به نام نیسان-28 مونتاژ میشدند، استفاده میکرد تا سایتهای راداری Hawk، Rapier و Tigercat نیروی هوایی ایران را هدف قرار دهد. فانتومهای پایگاه وحدتی، مجبور بودند با انجام پروازهای مداوم CAP، به مقابله با جنگنده بمبافکنهای عراقی بپردازند. در جریان این پروازهای گشت، در روز 12 آبان 1366، یک فروند MiG-23BN، در روز 13 آبان یک فروند MiG-21MF و در روز 24 آبان، یک فروند Mirage F1-EQ را در جریان نبردهای هوایی با فاتتومها سرنگون شدند. همچنین در روز 26 آبان، یکی از همین بمبافکنهای پیشرفته سوخوی-22 که به قصد سرکوب پدافند هوایی منطقه به پرواز درآمده بود، توسط فانتومهای وحدتی سرنگون گردید.
موشک ضدرادار روسی Kh-28E که در عراق به نام نیسان28 مونتاژ میشد. این موشک، جنگ افزار اصلی بمب افکن های سوخوی22 در حمله به سایتهای راداری موشکهای Hawk ایران بود.
در روز یکم آذر 1366، چهار جنگنده MiG-23BN به قصد بمباران پایگاه وحدتی از پایگاه هوایی ناصریه به هوا برمیخیزند. هدف، بمباران تأسیسات و باند خزش پایگاه است تا عملیات بمباران روزانه فانتومها دچار اختلال شود. یکی از میگها توسط پدافند هاوک MiM-23 هدف قرار میگیرد و دومین میگ-23 نیز پس از تعقیب و گریزی 90 کیلومتری توسط یک فروند F-4D، شکار شده و سرنگون میگردد. دقایقی بعد، دستهء دوم جنگندههای میگ-23 عراقی وارد منطقه میشوند. فانتومهای گشت پایگاه وحدتی، این بار هر دو جنگنده را نیز هدف قرار داده و سرنگون میکنند. اگرچه نیروی هوایی عراق با انجام حملات گسترده و فلهای، به برخی موفقیتها نیز دست پیدا کرد، اما تلفات این نیرو بسیار چشمگیر بود و چنین خساراتی به راحتی میتوانست هر نیروی هوایی بزرگی را به راحتی از پای درآورد. در حالیکه نیروی هوایی عراق در آن روزها، از قدرتمندترین نیروهای هوایی جهان بود و چنین تلفاتی، خلل چندان مهمی برای این نیرو به وجود نمیآورد.
تلفات جاه طلبی رژیم اسلامی در اشغال فاو، خارج از تصور بود.
از اواخر زمستان 1365 تا زمستان 1366، با توجه به کاهش روزافزون توان جنگی ایران به واسطهء تحریمها و کاسته شدن نیروهای داوطلب مرگ در راه خمینی، رکود نسبی در بیشتر جبههها و نقاط درگیری حکفرما شد. اما این آتشی زیر خاکستر بود. عراق با استفاده از این فرصت، توانست با یک بسیج بزرگ، توان نیروی زمینیاش را به 50 لشگر برساند؛ در حالیکه در نخستین روز جنگ، تنها 12 لشگر آماده در اختیار داشت. در چنین وضعیت، فشار بر نیروی زمینی و هوایی ارتش ایران روز به روز تنگتر میشد. ارتش عراق در این مرحله، دست به آزادسازی مناطق اشغالی ایران نمود. عراقیها در اواخر جنگ، ابایی از بکارگیری گسترده انواع و اقسام سلاحهای شیمیایی نداشتند. در نیمهشب 28 فروردین 1367، عملیات بسیار بزرگ «رمضان المبارک» در منطقه فاو توسط ارتش عراق و با حمایت بسیار گسترده نیروی هوایی و بمبهای شیمیایی آغاز شد. فرماندهان سپاه پاسداران که زیر شدیدترین آتش عراقیها قرار گرفته بودند، از نیروی هوایی ارتش، درخواست کمک فوری نمودند. در پاسخ، فرمانده وقت پایگاه ششم بوشهر، سرهنگ خلبان علیرضا یاسینی، دستههای پروازی فانتوم را هر 10 دقیقه یکبار به کمک نیروهای پیاده در محاصره افتاده در منطقه فاو میفرستاد و خود نیز برای افزایش روحیهء خلبانان، دو پرواز نیز برای بمباران نیروهای پیشروی کنندهء ارتش عراق به سمت فاو انجام داد. سرهنگ یاسینی در بخشی از خاطرهء خود در این باره میگوید: «در یکی از این دو پرواز که در منطقهء فاو انجام دادم، برای انهدام انتهای یک ستون زرهی ارتش عراق به پرواز درآمدم. اما هرچه جلوتر میرفتم، هنوز از انتهای ستون خبری نبود.»
فاو در عرض 36 ساعت، پس از آنكه 2 سال و 3 ماه در اختيار سپاه پاسداران و نیروهای مردمی قرار داشت، با هجوم دست کم سه لشگر زرهی و مکانیزه بسیار مجهز از تانکهای T-72 عراق و با پشتیبانی هلیکوپترهای سنگین Mi-24 Hind و صدها فروند جنگنده بمب افکن میگ-23، سوخوی-22 و توپولف-22 ظرف 36 ساعت سقوط کرد و چند هزار جوان ایرانی پس از محاصرهء کامل شهر، کشته شدند. اما موقعيت برتر نظامي عراق به دليل خريد انبوه تجهيزات و تغيير شيوهء رزم امكان پذير گردید. نيروهاي مسلح عراق، در نتيجهء فروش انبوه جنگ افزارهای ساخت شوروي و فرانسه، در مدتي كمتر از دو سال، سيستمهاي تسليحاتي خود را به بيشتر از 40% افزايش دادند. ارتش عراق در شرف بازپسگيري فاو در آپریل 1988، دست کم حدود 5000 تانك، 720 هواپيماي جنگي آماده و 420 هليكوپتر جنگی در اختيار داشت. اين سپاه بسیار بزرگ و توانمند، با حداقل 300 موشك زمين به زمين اسكاد بي و اسکاد سی و مقادير بسیار زيادي از انواع سلاحهای شيميايي تكميل ميشد. عراق با کمک دلارهای نفتی کشورهای مسلمان، نيروهاي زميني خود را از 26 لشگر در سال 1986 به 50 لشگر بسيار مجهز در سال 1988 رسانده بود.
با سقوط فاو، تمامی نشانهها، دال بر ناتوانی ایران برای مقابله با ارتش عراق بود. همزمان با عملیات بازپسگیری فاو، نیروی هوایی عراق مبادرت به بمباران سنگین تأسیسات نفتی ایران با استفادهء بسیار گسترده از تعداد زیادی جنگنده بمب افکن نمود و همزمان در جبههای دیگر، نبردهای هوا به هوا با فانتومها و تامکتهای ایران را شدت بخشید. در جریان نبردهای فروردین و اردیبهشت 1367، چندین فروند Mirage F1-EQ5/6 ، MiG-23BN و Su-22 توسط فانتومهای ایران سرنگون شدند. چندین درگیری نیز با هواپیماهای ضربتی پشتیبانی نزدیک هوایی عراق از نوع سوخوی Su-25 روی داد که دست کم یک فروند از این هواپیماها در منطقه غرب، هدف قرار گرفت و سرنگون شد.
به تاریخ 24 خرداد 1367، هشت فروند فانتوم F-4E که برای بمباران نیروهای حملهور عراقی در منطقه شلمچه برخاسته بودند تا مانع سقوط خرمشهر شوند، با چند جنگنده عراقی درگیر شدند. در این درگیری، یک فروند میگ-23 در آسمان شلمچه توسط سروان خلبان سالاریه هدف قرار گرفت و سرنگون شد. لحظاتی بعد، هواپیمای وی نیز هدف قرار گرفته و سالاریه به شهادت رسید.
خلبانان شهید: عباس اکبری – مهدی ذوقی
به تاریخ 19 جولای 1988، دو فروند اف-14 تامکت به خلبانی سرهنگ رضا نظام آبادی (RIO ناشناس) به عنوان شماره یک و سرگرد حسن هرندی با کمک ستوانیکم محمد روستا به عنوان شماره 2 مشغول گشت هوایی بر فراز آبادان میشوند. ناگهان چهار فروند جنگنده Mirage F1-EQ6 عراقی به صورت غیرمحسوس به آنها نزدیک شده و با استفاده از موشکهای مجيك ماترا R-550 هر دو تامکت F-14A ایرانی را هدف قرار داده و سرنگون میکنند. هر چهار خدمه با استفاده از صندلیپران اجکت کرده و سالم به زمین میرسند. تیم رسکیو نیروی هوایی مامور میشود تا این چهار تن را زنده و سالم به پایگاهشان بازگرداند. جهت پشتیبانی هوایی هلیکوپترهای بل214 تیم رسکیو، یک جنگنده فانتوم F-4E به خلبانی عباس اکبری و مهدی ذوقی از پایگاه ششم در بوشهر به هوا بلند میشود. ماموریت، ایجاد پوشش هوایی و همچنین یافتن محل دقیق سقوط تامکتهاست تا هلیکوپترهای نجات بتوانند سالم به عقب بازگردند. اما فانتوم یاد شده که بر روی منطقه شلمچه عراق با رشادت به کارزار نابرابر با میراژهای عراقی رفته بود، هدف چند موشک هوا به هوا قرار میگیرد و هر دو خدمه بدون اینکه فرصت اجکت یابند، به شهادت میرسند. بقایایی از پیکر این شهدای گرانقدر، سالها بعد به خانه پدری باز میگردد.
در صبح روز 27 تیر 1367، یعنی روز پذیرش قطعنامه 598 توسط جمهوری اسلامی که به ناچار و از ترس حملات روزافزون ارتش عراق و احتمال سقوط حکومت اسلامی صورت گرفت، دو فروند جنگنده F-14A در منطقه آبادان هدف موشکهای ماژیک R-550 چهار جنگنده میراژ اف-1 نیروی هوایی عراق قرار گرفتند و سرنگون شدند. به دنبال آن، به یک فروند F-4E مأموریت داده شد که برای جستجوی محل دقیق سقوط دو تامکت یاد شده مشغول گشتزنی شود. متأسفانه لحظاتی بعد، فانتوم یاد شده توسط موشکهای مدرن هوا به هوای Super 530D جنگندههای میراژ اف-1 عراقی هدف قرار گرفت و هر دو خلبان فانتوم، به شهادت رسیدند. همان روز، در پایگاه ششم بوشهر، برای انتقام خون همرزمان خود در جریان فانتوم سرنگون شده، چندین فانتوم F-4E به عمق خاک عراق در بغداد و کرکوک حمله کردند و به بعثیها نشان دادند که فانتومها هنوز کاملن اثرگذارند و هرجا اراده کنند، هدفشان را منهدم خواهند ساخت.
ادامه دارد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر