جنگنده یوروفایتر تایفون، هواپیمایی است دو موتوره، دارای بالهای دلتا و سطوح کنترلی مثلث شکل کانارد. این هواپیما توسط کنسرسیومی متشکل از سه شرکت صنایع هوافضای ایتالیا (Alenia)، صنایع هوافضای بریتانیا (BAe Systems) و صنایع هوایی ایدس (EADS) طراحی و ساخته شده است. این سه شرکت، کمپانی هواپیماسازی یورفایتر را در سال 1986 تشکیل دادند. پروژه ساخت یوروفایتر ابتدا در آژانس NETMA دنبال شد.
.اکنون یوروفایتر تایفون مراحل طراحی را پشت سرگذاشته و به وسیلهء سه پیمانکار مستقل تحت نام ترانشه بر روی خط تولید قرار دارد که هر کدام از آنها وظیفهء عمومی بهبود توانمندیهای هواپیما را برعهده دارند. یوروفایتر امروز در خدمت نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا (RAF)، نیروی هوایی آلمان (لوفت وافه)، نیروی هوایی ایتالیا، نیروی هوایی اسپانیا، نیروی هوایی اطریش و نیروی هوایی عربستان سعودی (RSAF) قرار دارد. عربستان سعودی با امضای قراردادی گزاف به مبلغ 4.43 میلیادر پوند (برابر 6.4 میلیارد یورو یا 9.5 میلیارد دلار) قرار است 72 یوروفایتر را به خدمت بگیرد. انگلیسیها که مشکلات مالی زیادی برای تولید یورفایتر داشتند، با پرداخت مبلغ 50 میلیون پوند به یکی از شاهزاده های سعودی به عنوان رشوه، وی را مامور بستن این قرارداد نمودند.
یوروفایتر به نحوی طراحی شده بود که پیشرفته ترین جنگنده چندماموریته در جهان باشد؛ به نحوی که بتواند قوانین سختگیرانه جهت شرکت در هرگونه عملیات هوایی با قابلیت انجام شناور ماموریت را برای نیروهای هوایی کشورهای آلمان، ایتالیا، اسپانیا و بریتانیا پشت سر بگذارد. امروز در بین هواپیماهای جنگی موجود، تایفون تنها جنگنده ای است که می تواند تا چنین سطح بالای از ماموریتها را انجام دهد و تاثیرگذار باشد.
پیشینه
در اوایل سال 1971 بریتانیا نیاز خود به یک جنگنده تازه را اعلام نمود. طرحی که صنایع هوافضای بریتانیا ارائه نمود، بسیار به خواسته نیروی هوایی نزدیک بود و البته بسیار شبیه به جنگنده اف-18 هورنت از کار درآمده بود. طرح پتانسیل خوبی برای رشد و گسترش داشت و هنگامی که وارد تولید انبوه می شد، همانند اف-18 هورنت، بازار صادراتی خوبی می توانست داشته باشد. همزمان با انگلیسیها، آلمان غربی نیز در سال 1979 نیز نیازمند جنگنده ای تازه بود. طرح آلمانها، یک جنگنده بال دلتا مجهز به کانارد بود. اگرچه انگلیسیها برخی جزئیات طرح خود را همچون سیستم تغییر بردار رانش و سکانهای افقی و عمودی با قابلیت عبور هوا (سورخدار) را کنار گذاشته بودند، اما اساس طرح را قبول داشتند.
طرح P.106
.
در سال 1979، صنایع هوافضای بریتانیا و کارخانجات هواپیماسازی مسراشمیت در آلمان غربی هرکدام یک طرح جداگانه را به دفتر جنگنده اروپایی (ECF) ارائه کردند. در همان سال، کمپانی هواپیماسازی داسو از فرانسه نیز به ECF پیوست و با سه ملیتی شدن دفتر، نام آن به ECA یا European Combat Aircraft تغییر نمود. در این مرحله بود که نام یوروفایتر شکل گرفت و به هواپیمای در حال طراحی داده شد. هرکدام از کشورها طرحهای خود را ادامه می دادند. فرانسویها طرح ACX را ارائه کردند و انگلیسیها طرح P.106 که یک جت تک موتوره و سبک وزن بود به نظر می رسد جنگنده سوئدی JAS 39 Gripen از روی آن طرح دوباره اسمبل شده است و طرح P.110 که گونه دو موتوره آن بود. طرح P.106 از سوی نیروی هوایی پذیرفته نشد، زیرا بر روی کاغذ، نصف توانمندیهای گونه دوموتوره را داشت، ضمن اینکه دو سوم هزینه را مصرف می نمود. آلمان غربی همچنان طرح خود به نام TFK-90 را پیگیری می نمود. اما پروژه ساخت جنگنده اروپایی که به نام پروژه ECA شناخته می شد در سال 1981 به چند دلیل از جمله نیازهای متفاوت کشورها فرو ریخت. برای مثال کمپانی داسو پافشاری داشت که رهبری گروه را برعهده داشته باشد و انگلیسیها موتور RB199 خود را به موتور فرانسوی اسنکما M88 ترجیح می دادند.
.
هواپیمای P.110
.
بدین ترتیب با فروپاشی پروژه پیشین، برنامه ساخت جنگنده ACA یا Agile Combat Aircraft در آپریل 1982 کلید خورد. طرح ACA بسیار شبیه به طرح دوموتوره P.110 انگلیسیها بود و برای آن کانارد و بالهای دلتا درنظر گرفته شده و دارای دو سکان عمودی بود. یک دگرگونی بزرگ، نحوه جایگذاری دریچه مکش موتورها بود که به جای قسمت زیر بدنه، در دو سمت بدنه درنظر گرفته شده بود. جنگنده ACA قرار بود از پیشرانه دگرگون شده RB199 بهره ببرد. در این زمان، دولتهای آلمان و ایتالیا از پرداخت هزینه به بریتانیا سرباز زدند، در حالی که وزارت دفاع بریتانیا، 50 درصد هزینه را برعهده گرفته بود. کمپانی مسراشمیت و آئروایتالیا قرارداد همکاری را با یکدیگر امضاء کردند و تصمیم گرفتند دو هواپیما را تولید کنند، یک هواپیما در وارتون (در انگلیس) و یکی دیگر در کارخانه مسراشمیت. در می 1983 صنایع هوافضای بریتانیا اعلام داشت که قراردادی را با وزارت دفاع برای تولید یک هواپیمای اثباتگر تکنولوژی ACA به امضاء رسانده است.
هواپیمای ACA که شباهت زیادی به اف-18 هورنت دارد
.
در سال 1983، بریتانیا، آلمان، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا برنامه ساخت جنگنده آینده اروپا (FEFA) را به جریان انداختند. قرار بود هواپیما دارای توانمندی نشست و برخاست کوتاه (STOL) و درگیری فراتر از میدان دید داشته باشد. در 1984 فرانسه نیازمندی خود را که توانایی نشست و برخاست از عرشه ناوهواپیمابر بود، تکرار نمود و البته همچنان برای رهبری پروژه نیز پافشاری میکرد. سرانجام بریتانیا، آلمان غربی و ایتالیا برای راه اندازی یک برنامه همکاری جدید توافق کردند و فرانسویها راه خود را از گروه جدا نمودند.
به تاریخ دوم آگوست 1985 در شهر تورین (در شمال ایتالیا) نمایندگان کشورهای ایتالیا، آلمان غربی و بریتانیا با تصمیم برای پیشبرد ساخت جنگنده یوروفایتر موافقت اعلام نمودند. اعلام این توافقنامه، تاییدی بود بر اینکه فرانسه به همراه اسپانیا برای همکاری در این پروژه برگزیده نشده اند. با وجود مخالفت فرانسویها، اسپانیا در اوایل سپتامبر 1985 دوباره به جمع کشورهای درگیر در ساخت یوروفایتر پیوست. سرانجام فرانسویان به طور رسمی از همکاری در پروژه یوروفایتر کنار کشیدند و همان طرح ACX خود را ادامه دادند که سرانجام به ساخت جنگنده گرانقیمت و کم بازده رافال منجر شد. در سال 1986، هزینه های پروژه یوروفایتر به 180 میلیون پوند انگلیس رسید. در ابتدای برنامه، قرار بود هزینه ها به طور مساوی با دولتها و صنایع هوافضای آنها تقسیم شود، اما دولتهای آلمان غربی و ایتالیا برای اجرای توافقنامه دچار تردید شدند و سه شریک صنعتی توانستند تنها 100 میلیون پوند برای جلوگیری از ایستایی پروژه فراهم کنند.
در آپریل 1986، هواپیمای ساخت صنایع هوافضای بریتانیا در محل کارخانه در وارتون رونمایی شد و این هواپیما نخستین پروازش را در آگوست 1986 انجام داد. البته در این زمان اندکی از هزینه ها توسط مسراشمیت، BAe و آئروایتالیا فراهم گشته بود. ازین پس، تیم طراحی به مدت پنج سال دیگر کار خود بر روی هواپیما را ادامه دادند. نیازمندی ابتدایی بدین شرح بود:
بریتانیا: 250 فروند
آلمان: 250 فروند
ایتالیا: 165 فروند
اسپانیا: 100 فروند
کار تولید نیز بدین ترتیب بین شرکا تقسیم گردید:
صنایع هوافضای بریتانیا: 33%
دایملر - کرایسلر: 33%
آئروایتالیا: 21%
کاسا (اسپانیا): 13%
مرکز مربوط به یوروفایتر در آلمان غربی، در سال 1986 در مونیخ جهت مدیریت و گسترش پروژه و امور مربوط به موتور تاسیس شد که در آن از همکاری رولز- رویس و MTU کمک گرفته می شد. صنایع هوایی فیات (Avio) و ITP کار طراحی موتور جنگنده به نام EJ200 را برعهده داشتند. اکنون هواپیمایی در اختیار بود که از اواخر دهه 1980، یوروفایتر EFA نام داشت که این نامگذاری در سال 1992 به EF2000 تغییر پیدا کرد.
در سال 1990، گزینش یک رادار مناسب برای این هواپیما مشکل بزرگ گروه طراحی شده بود. بریتانیا، ایتالیا و اسپانیا، رادار ساخت فرانتی به نام ECR-90 را مناسب می دانستند، در حالی که آلمانها رادار آمریکایی APG-65 را بهتر می دیدند. البته راداری که آلمانها با کمک هیوز، آ ا گ و مارکنی از روی APG-65 ساخته و به نام MSD2000 ارائه کرده بودند. سرانجام با توافق وزیر دفاع وقت بریتانیا و همتای آلمانیش مبنی بر اینکه طبق مفاد قرارداد ساخت یوروفایتر، آنها به مارکنی اجازه می دهند مالکیت شرکت فرانتی سیستمز را دراختیار بگیرد، مارکنی پشتیبانیش از رادار MSD2000 را کنار گذارد و دست گروه طراحی برای برگزیدن رادار ECR-90 باز شد.
.
کابین یوروفایتر
.
آزمونها
نخستین پرواز خام یوروفایتر در 27 مارچ 1994 انجام پذیرفت و سرخلبان آزمایشگر آلمانی به نام پیتر وگر، پرواز آزمایشی را در اطراف باواریا به انجام رساند. در طول دهه 1990، چند ویژگی مهم در هواپیما و حتا خود پروژه به صورت کار گروهی به انجام می رسد.
.
پیتر وگر، سرخلبان آزمایشگر شرکت دایملر – کرایسلر درون کابین یوروفایتر
.
به تاریخ 9 دسامبر 2004، آزمون سرد (CET) سه ماهه ای را در پایگاه هوایی ویدزل در سوئد آغاز میکند. هدف از این آزمونها بررسی رفتار عملیاتی هواپیما و سیستمهای آن در دمایی بین 25 – تا 31 – درجه سلسیوس می باشد. در می 2007، پنجمین یوروفایتر ساخته شده و پروازش با سیستم موسوم به قیصر (CAESAR) به انجام می رساند. سیستم قیصر، همان رادار موسوم به ایرو رادار CAPTOR می باشد که با تکنولوژی اسکن الکترونیکی (AESA) تجهیز شده است و پیشتر ECR-90 نامیده می شد. پرواز خام هفتمین یوروفایتر مجهز به سیستمهای کامل ارسالی از Tranche2، از محل باند کارخانه ایدس در مونیخ در 16 ژانویه 2008 به انجام می رسد. قرار است نسل جدید رادار موسوم به CAPTOR-E به عنوان جزئی از ملزومات ارسالی Tranche3 از سال 2012 به تولید انبوه برسد. یوروفایترهای Tranche2 که مجهز به رادار CAPTOR-M هستند، فاقد ویژگی AESA می باشند و از روش قدیمی اسکن مکانیکی بهره می برند.
رادارهای موجود بر روی یوروفایترهای کنونی که از نوع Captor-M می باشند، برای دستیابی به استاندارد موسوم به قیصر، می بایست به جز تغییر اسکن مکانیکی به الکترونیکی، از حجم و وزنشان نیز کاسته شود. با این حال نیروی هوایی ایتالیا شک دارد که رادارهای جدید بتوانند به زودی در Tranche3 تولید گردند.
.
یک جنگنده یوروفایتر متعلق به لوفت وافه، به هنگام آزمونهای مربوط به تست ادوات
.
به تاریخ 30 ژانویه 1998، نخستین قرارداد جهت تولید بین کارخانه اصلی یوروفایتر، یوروجت و آژانس مدیریت تورنادو و یوروفایتر برای ناتو (NETMA) به امضاء رسید. طبق این قرارداد، می بایست 232 جنگنده برای بریتانیا، 180 فروند برای آلمان، 121 فروند برای ایتالیا و 87 فروند برای اسپانیا آماده گردد. سهم تولید نیز بدین ترتیب معین گردید: صنایع هوافضای بریتانیا: 37 درصد، دایملر کرایسلر 29 درصد، آئروایتالیا 19.5 درصد و کاسا 15 درصد.
در دوم سپتامبر 1998، مراسم نامگذاری در فارنبرو در انگلستان اجرا گردید و نام تایفون به طور رسمی اعلام شد؛ اگرچه گفته شد که این نام برای صادرات به نقاطی غیر از اروپا بکار گرفته خواهد شد. هرچند این نامگذاری مورد مخالفت آلمانها قرار گرفت، زیرا در طول جنگ جهانی دوم، هواپیماهای انگلیسی هاوکر تایفون، به عنوان یک بمب افکن علیه آلمان بکار گرفته می شدند. عجیب است، ولی انگلیسیها در اوایل طراحی یوروفایتر، نام اسپیت فایر 2 را برای آن پیشنهاد کرده بودند که به همان دلیل پیشین، رده شده بود.
به تاریخ 21 نوامبر 2002، جنگنده شماره 6 ساخته شده توسط دایملر – کرایسلر که پیش نمونه آزمایشی دوسرنشینه ویژه نیروی هوایی اسپانیا بود، به هنگام انجام آزمایشات مربوط به استانداردسازی موتور به دلیل آتشسوزی در هر دو موتور، سرنگون شد. البته هر دو خدمه بدون آسیب نجات پیدا کردند.
در حالی یوروفایتر یک جنگنده پیشرفته با طرح واحد به شمار می رود، برای آن چهار خط تولید جداگانه راه اندازی شده است که هریک برای دولتهای خویش، هواپیما می سازند؛ البته تمامی تولیدات مشابه یکدیگر هستند. پنجمین خط تولید نیز برای تحویل آخرین سری یورفایترهای عربستان که 48 فروند می باشد راه اندازی شده است.
سایر مشتریان یوروفایتر
اطریش: به تاریخ دوم جولای 2002، دولت اطریش اعلام داشت که قصد دارد یوروفایتر را به نقش هواپیمای تازه برای دفاع هوایی خریداری نماید. قرارداد فروش 18 فروند یوروفایتر به اطریش در یکم جولای 2003 به امضا رسید که به جز هواپیماها، شامل آموزش، لجستیک، نگهداری و شبیه ساز می باشد. در 26 جون 2007، وزیر دفاع اطریش اعلام کرد که شمار یورفایترهای خریداری را به 15 فروند کاهش داده است. نخستین یوروفایتر در 12 جولای 2007 به خدمت نیروی هوایی اطریش درآمد.
.
یوروفایتر نیروی هوایی اطریش
.
عربستان سعودی: پس از ناکامی یوروفایتر برای ورود به کره جنوبی و سنگاپور، در 18 آگوست 2006 اعلام شد که عربستان سعودی قصد دارد شمار 72 فروند یوروفایتر را خریداری کند. شمار 24 فروند از یوروفایترها بر طبق استاندارد ترانشه 2 ساخته و تحویل شدهاند و 48 فروند دیگر قرار است از سال 2011 در داخل عربستان مونتاژ شوند. در ماههای نوامبر و دسامبر 2006 دولت عربستان تهدید کرد که امکان دارد جنگندههای فرانسوی رافال را به جای تایفون برگزیند، زیرا انگلیسیها به طور جدی در مورد الیمامه (نامی که به خریدهای نظامی عربستان از بریتانیا داده شده) در مورد پرداخت رشوه به عربها برای جوش دادن این معامله به تحقیق و بازرسی پرداخته اند. اداره جرائم مهم بریتانیا درباره این ادعاها تحقیق می کرد که BAe Systems، بزرگترین کارخانه تسلیحاتی بریتانیایی، برای تامین معامله فروش هواپیماهای جنگی به عربستان سعودی در دهه 1980 (موسوم به قرارداد الیمامه) رشوه پرداخت کرده است. کمپانی BAe Systems همواره این ادعا را تکذیب کرده است.
یک فروند یوروفایتر عربستان سعودی در پایگاه هوایی طائف
بهینه سازیها
در سال 2002، موشک Meteor ساخت کنسرسیوم اروپایی MBDA به عنوان جنگ افزار دوربرد هوا به هوای برای یوروفایتر برگزیده شد. البته تا آگوست 2012 که انتظار می رود موشک Meteor آماده شده و در دسترس قرار گیرد، یوروفایترها با موشکهای آمریکایی میانبرد آمرام مجهز خواهند شد. در سال 2009 کاربران یوروفایتر امکان نصب موشک راداری Meteor و رادار با قابلیت اسکن الکترونیکی (AESA) را بر روی یوروفایتر بررسی نمودند. همچنین کمپانی یوروجت تلاش دارد تا بودجه لازم جهت نصب و آزمایش سیستم تغییر بردار رانش (Thrust Vectoring Nozzle) بر روی یوروفایتر را بدست آورد. نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا نیز در حال طراحی تانکهای سوخت منطبق با بدنه برای یوروفایتر می باشد تا اندکی از محدودیت نسبتن زیاد حمل جنگ افزار در جایگاههای زیر بالها بکاهد.
ادامه دارد.
.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر